Stimuleren van beweging en zelfstandigheid binnen betekenisvolle activiteiten bij ouderen
Te veel mensen zijn fysiek onvoldoende actief in hun dagelijkse leven. Een groot probleem, want uit een recente studie van de Wereldgezondheids -organisatie (WHO) blijkt dat die fysieke inactiviteit tegen 2030 wereldwijd kan leiden tot 499,2 miljoen nieuwe casussen van vermijdbare ernstige niet-overdraagbare aandoeningen zoals hypertensie, dementie, beroertes, depressies, diabetes en kanker. De directe kosten voor de gezondheidszorg kunnen wereldwijd oplopen tot 47,6 miljard dollar per jaar.
Elien Saey – Van Peteghem, zelfstandig ergotherapeute en bestuurslid bij Ergotherapie Vlaanderen, pleit er dan ook sterk voor om volop in te zetten op het stimuleren van beweging. “Dat geldt voor iedereen, maar in het bijzonder moeten we oudere mensen ook stimuleren om zo lang mogelijk te bewegen en betekenisvolle activiteiten te ondernemen. Dat komt de fysieke en mentale gezondheid van onze ouderen sterk ten goede.”
Inactiviteit en valpreventie bij ouderen
“Bij fysieke inactiviteit van ouderen neemt het risico op een valincident toe”, vertelt Elien. “Ongeveer één op de drie thuiswonende ouderen valt gemiddeld 1 keer per jaar. In woonzorgcentra liggen die cijfers nog hoger en valt 50% tot 70% minstens 1 keer per jaar.
De gevolgen van een valincident voor oudere personen en hun omgeving kunnen groot zijn. De persoon in kwestie kan letsels en fracturen oplopen, maar ook valangst krijgen of sociaal geïsoleerd raken wat op zijn beurt het fysieke en mentale welzijn negatief beïnvloedt. Daarnaast is er ook de maatschappelijke kost voor de gezondheidszorg als valpartijen leiden tot een ziekenhuisopname of revalidatie. We kunnen dit niet negeren.”
Betekenisvolle activiteiten als hefboom voor meer levenskwaliteit
“We moeten als zorgverleners onze ouderen stimuleren om te blijven bewegen en op zoek te gaan naar betekenisvolle activiteiten die hun fysieke en mentale welzijn bevorderen rekening houdend met valpreventie. Een betekenisvolle activiteit kan iets heel eenvoudigs zijn zoals zelf je boterhammen blijven smeren in een WZC of zelfstandig in je rolstoel naar de eetzaal rijden, maar het kan ook een grotere droom zijn zoals nog een keertje op reis gaan. Cruciaal daarbij is dat je rekening houdt met wat de oudere persoon zelf wil doen of bereiken.”
“Om als zorgverlener een betekenisvolle activiteit te vinden laat ik me regelmatig inspireren door de ‘Betekenisvolle Activiteiten Methode’ van de Artevelde Hogeschool. Die bestaat uit 4 stappen om tot een betekenisvolle activiteit te komen. De eerste stap is om iemand te leren kennen. Luisteren naar het levensverhaal van die persoon en open, eerlijke en nieuwsgierige vragen stellen als ‘wat doet u allemaal op een dag?’ of ‘wat is voor u een goede of slechte dag?’ of ‘hoe zou u zelf uw dag volledig willen invullen?’ leren je heel veel over iemand. Op basis van dat gesprek kan je samen met die persoon een specifiek doel gaan bepalen. Voor de ene persoon is dat opnieuw zelf naar het toilet kunnen gaan. Voor een andere persoon kan dat een wandeling op het strand zijn.”
“Daarbij is het belangrijk om rekening te houden met de emoties die de persoon in kwestie ervaart, welke waarden voor hem of haar belangrijk zijn, wat zijn of haar engagement is om een doel te bereiken en hoe realistisch dat doel is. Eens dat gebeurd is is het een kwestie van acties te plannen en die finaal te gaan evalueren.”
“Om betekenisvolle activiteiten te vinden voor iemand is het als zorgkundige ook heel nuttig om te spreken met andere mensen zoals de verantwoordelijke verpleegkundige, kinesitherapeut of mensen uit zijn of haar omgeving. Werken vanuit een multidisciplinaire aanpak en goed overleggen met verschillende personen leidt tot betere resultaten.”
Digitale zelfredzaamheidsradar
“Een andere tool om tot betekenisvolle activiteiten te komen, is de digitale zelfredzaamheidsradar. Daar kan je voor een bepaalde persoon een zelfredzaamheidscore toekennen van 0 tot 5 op verschillende onderdelen waaronder leervermogen, zelfstandig eten en drinken, continentie, zit- en lighouding, mobiliteit en nog verschillende andere zaken. Op basis daarvan krijg je een goed overzicht van iemands zelfredzaamheid en kan je in overleg met de persoon in kwestie ook specifieke doelen voorstellen die hier rekening mee houden en de zelfredzaamheid opnieuw kunnen vergroten.”
Mobiliteitsklassen en orthopedische hulpmiddelen
“Naast de digitale zelfredzaamheidsradar kan ook de tilthermometer die gebaseerd is op de mobiliteitsklassen een nuttige tool vormen om de mogelijkheden van een persoon in te schatten en op basis daarvan zinvolle activiteiten te vinden. Er zijn 5 mobiliteitsklassen gaande van klasse A tot E. Bij elke mobiliteitsklasse vind je ook welke orthopedische hulpmiddelen het vaakst gebruikt worden om de levenskwaliteit te bevorderen.”
“Orthopedische hulpmiddelen kunnen met oog op het vergroten van de zelfstandigheid ook echt een belangrijke rol spelen. Zo kwam ik eens langs bij een bewoner die zelf met een elektrische rolstoel wilde rijden. We hebben daar een doel van gemaakt en na intensieve rolstoeltraining lukte het hem opnieuw om zelfstandig naar de cafetaria te rijden wat voor hem een wereld van verschil maakte.”
Evenwicht tussen zelfstandigheid en comfort
“We moeten onze ouderen volgens mij dus sterk stimuleren om te blijven bewegen in de mate van het mogelijke en zinvolle activiteiten te ondernemen. De sleutel tot succes is voor mij dan ook om voor elke oudere het evenwicht te vinden tussen het bevorderen van de zelfstandigheid en het comfort”, besluit Elien Saey – Van Peteghem.
Deel het artikel