Diabetes en majeure amputaties

Data bevestigen dat diabetes één van de belangrijkste oorzaken is voor niet-traumatische amputaties van de onderste ledematen. Bij majeure amputaties komt dit neer op 40% van alle amputaties, bij mineure amputaties (onder de enkel) is het zelfs de hoofdoorzaak en loopt het op tot meer dan 70%.¹ Amputaties van de onderste ledematen door diabetes blijven dus een ernstig probleem.

Recente studieresultaten tonen een positieve evolutie aan waarbij een daling van het aantal majeure amputaties in België duidelijk meetbaar is. Deze dalende trend is eveneens te zien bij mineure amputaties van de onderste ledematen, doch minder uitgesproken.² We durven hieruit af te leiden dat de aanpak in de 37 erkende multidisciplinaire diabetische Belgische voetklinieken, algemene diabetescentra en eerstelijnszorg hun vruchten lijken af te werpen. Inzetten op voetzorg, voorlichting, preventie, een kwalitatieve wondzorg en opvolging lijkt meer dan ooit een meerwaarde.

Diabetes is wereldwijd één van de snelst groeiende gezondheidsproblematieken van de 21e eeuw. Circa 537 miljoen volwassen (20 – 79jr) leeft met deze aandoening. Tegen 2030 verwacht men een stijging met meer dan 25%.³ De belangrijkste oorzaken van de stijging? De toenemende vergrijzing, een ongezonde levensstijl en te weinig beweging.

Volgens Dokter Mariën, endocrinoloog in de diabetesvoetkliniek ZNA Stuyvenberg zal 20 à 30% van hun patiënten te maken krijgen met voetwonden die zonder een professionele wondzorg zouden leiden tot ernstige complicaties. Deze cijfers worden ondersteund door internationale literatuur. ⁴

Orthopedische zorgverstrekkers komen door het orthopedische productaanbod en de zorgen die ze aanbieden frequent in aanraking met diabetici. Feit is echter dat men diabetespatiënten niet op het zicht kan herkennen en dat deze problematiek, vooral in een vroeg stadium, dikwijls niet ter sprake komt. Jammer, want een aangepast product, een goed advies of een terugkoppeling naar het multidisciplinair team kan helpen in de preventie en het voorkomen van erger bij voetproblemen.

“Momenteel loopt er een programma waarbij elke VIGO zorgverstrekker zich kan verdiepen in de problematiek van diabetes, de aanpak in een diabetesvoetkliniek, de wondzorg en de mogelijke orthopedische hulpmiddelen die ingezet kunnen worden tijdens de volledige patient journey,” vertelt Jeroen Geldhof, innovatie- en opleidingsverantwoordelijke. “Deze opleiding werd samengesteld met één van de Belgische voetklinieken zodat deze onmiddellijk op de praktijk is afgestemd.”

Vervolgens wordt er een allesomvattend portfolio van orthopedische hulpmiddelen aangeboden. Zo kunnen we de zorg voor diabetespatiënten door het multidisciplinaire team ondersteunen doorheen het volledige traject. Dat gaat van het prille begin, bijvoorbeeld door specifieke steunzolen voor diabetici, over de mogelijkheid van orthopedische schoenen en walkerboots tot, indien nodig, een prothese. Alles staat hier in het teken om de klachten van de patiënt te beperken, de genezing te bevorderen en de mobiliteit te maximaliseren.

De derde pijler zet vooral in op de toekomst en op innovatie. VIGO maakt deel uit van Ottobock, een wereldwijd gerenommeerde waarde wat betreft kennis inzake technische orthopedie. Hierdoor worden nieuwe evoluties en producten wereldwijd vroeg gecapteerd en door verschillende patient care centers van de Ottobock groep uitgetest in een vroeg stadium. Op die manier slagen we erin ervaring en kennis uit te wisselen en innovaties snel tot bij de multidisciplinaire teams te brengen. Zo ondersteunen we Belgische zorgverleners en artsen maximaal.

Momenteel werken we aan twee nieuwe soorten steunzolen die speciaal worden ontwikkeld voor de diabetespatiënt:

Steunzolen preventie:
Deze steunzolen kunnen in het beginstadium van diabetes ingezet worden om wondes te voorkomen.

Steunzolen kleine (atone) wondes:
Door het creëren van drukontlasting op kleine en zeer specifieke plekken zijn deze steunzolen perfect geschikt om in te zetten ter behandeling van kleine (atone) wondes.

Een andere pilot die binnenkort wordt opgestart is het gebruik van innovatieve “smart socks” om actief te werken tegen opkomende ulceraties. Smart socks detecteren constant de temperatuur van de voeten en staan in contact met een applicatie. Deze applicatie kan geraadpleegd worden door de dokter, verpleging, gecertificeerde personen en de patiënt. Als er een temperatuurverhoging gedetecteerd wordt, kan dit wijzen op een aankomende ulceratie. Ter hoogte van die locatie kan er dan een preventieve behandeling gestart worden. Dit product wordt op dit moment onderzocht en in testfase opgenomen.

Tenslotte zetten we ook sterk in op informeren. Elke zorgverstrekker komt rechtstreeks in contact met de patiënt. Het zou zonde zijn om deze gelegenheid niet aan te grijpen om de preventiemaatregelen die door de diabeteseducatoren reeds werden meegegeven op het gebied van voetverzorging niet te ondersteunen. Daarom voorzien we informatietools onder de vorm van flyers en brochures waarin met duidelijke illustraties de algemene adviezen van voetverzorging worden ondersteund onder het motto dat belangrijke boodschappen voldoende herhaald dienen te worden. Deze materialen worden in overleg met het multidisciplinair team gebruikt en aangepast waar nodig.

Kortom: Door te werken aan een gestandaardiseerde aanpak van diabetici met voetproblemen, ondersteunen we de multidisciplinaire zorgteams om…

1. Samen het ontstaan van wondjes te voorkomen
2. De beste omstandigheden voor de genezing van bestaande wondjes te creëren
3. Diabetici die toch een amputatie moeten ondergaan de beste kansen te bieden om actieve prothesedragers te worden.

1. Andrew J.M. Boulton et al. Diagnoses and management of diabetic foot complications. 2018. p3

2. Claessen H, Avalosse H, Guillaume J, Narres M, Kvitkina T, Arend W, Morbach S, Lauwers P, Nobels F, Boly J, Van Hul C, Doggen K, Dumont I, Felix P, Van Acker K, Icks A. 2018. Decreasing rates of major lower-extremity amputation in people with diabetes but not in those without: a nationwide study in Belgium. Diabetologia. 61:1966–1977 (https://doi.org/10.1007/s00125-018-4655-6)

3. International Diabetes Federation. Diabetes facts & figures. https://idf.org/aboutdiabetes/...

4. Leila Yazdanpanah et al. Incidence and Risk Factors of Diabetic Foot Ulcer: A Population-Based Diabetic Foot Cohort (ADFC Study)—Two-Year Follow-Up Study. International Journal of Endocrinology Volume 2018, Article ID 7631659, 9 pages https://doi.org/10.1155/2018/7...